International Klein Blue

Κωνσταντίνα ΠατσιαλούArt in article, huntingspirits.tv

Ο Yves Klein (1928-1962) Γάλλος αυτοδίδακτος εικαστικός, τέκνο ζωγράφων, θεωρείται ένας από τους πιο τολμηρούς και καινοτόμους καλλιτέχνες της εποχής του. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ξεκίνησε να εργάζεται πάνω σε μονοχρωματικούς πίνακες και διατύπωσε τις πρώτες του θεωρίες “απελευθέρωσης του χρώματος από τη φυλακή της γραμμής”. Στη διάρκεια της σύντομης ζωής του, ταξίδεψε σε Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία και Ισπανία. Την περίοδο 1952-53 έζησε στην Ιαπωνία όπου έγινε αυθεντία στην πολεμική τέχνη του τζούντο. Από το 1954 και με την επιστροφή του στο Παρίσι, αφιερώθηκε πλήρως στην τέχνη και άρχισε να δουλεύει συστηματικά στα μονοχρωματικά έργα που τον έκαναν διάσημο, μέσα από τα οποία επέλεξε να εκφράσει το συναίσθημα, προχωρώντας πέρα από τις ιδέες της καλλιτεχνικής αναπαράστασης.

Από το 1957, ξεκίνησε η λεγόμενη “μπλε περίοδος” για τον καλλιτέχνη, καθώς εστίασε στο μπλε χρώμα, το οποίο συσχέτισε με το άυλο, δηλαδή πέρα ​​από αυτό που μπορεί κανείς να δει ή να αγγίξει. Περιέγραψε το μπλε, ως “ένα χρώμα απελευθερωμένο από κάθε λειτουργική δικαιολογία”, και τη μονόχρωμη ζωγραφική ως “ανοιχτό παράθυρο προς την ελευθερία”. Η μονόχρωμη αφαίρεση – η χρήση ενός χρώματος σε έναν ολόκληρο καμβά – ήταν μια στρατηγική που υιοθετήθηκε από πολλούς ζωγράφους, οι οποίοι αμφισβήτησαν τις προσδοκίες για το τι μπορεί και πρέπει να αντιπροσωπεύει μια εικόνα.

Ο Klein ανέφερε ότι, σε ηλικία δεκαεννέα ετών, κοίταξε τον ουρανό και συνειδητοποίησε τον άπειρο, άυλο χώρο που περιβάλλει το σύμπαν. Για να απεικονίσει το όραμά του για το άυλο και άπειρο, συνεργάστηκε με τον Edouard Adam, έναν έμπορο τέχνης στο Παρίσι, προκειμένου να δημιουργήσει μια έντονη ultramarine απόχρωση, που σύντομα ονομάστηκε IKB” (International Klein Blue),και καταχωρίστηκε ως εμπορικό σήμα. Το IKB χρησιμοποιεί τη συνθετική ρητίνη Rhodopas M60A, ως συνδετικό υλικό, που επιτρέπει στη χρωστική να διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερες από τις αρχικές της ιδιότητες και την ένταση του χρώματος, την “καθαρή ενέργεια”, όπως την περιέγραψε ο Klein. Το βαθύ έντονο μπλε χρώμα ακτινοβολεί, προσελκύοντας όχι μόνο το βλέμμα του θεατή, αλλά, στην πραγματικότητα, επιτρέποντάς του να δει με την ψυχή του και να αντιληφθεί με τη φαντασία του.

Στην έκθεσή του, με τίτλο Proposte Monocrome, Epoca Blu (1957, Gallery Apollinaire, Μιλάνο, Ιταλία), ο Klein παρουσίασε 11 μπλε πίνακες (Εικόνα: πίνακας με τίτλο Untitled Blue Monochrome (IKB 100), 1956, 31 x 22 inch, © The Estate of Yves Klein c/o ADAGP, Paris), οι οποίοι δεν περιείχαν ίχνος γραμμών ή εικόνων, ενθαρρύνοντας τον θεατή να βυθιστεί στο χρώμα και να βιώσει τις μνήμες του. Την ίδια χρονιά στο Παρίσι, στην γκαλερί της Iris Clert, η έκθεση πλαισιώθηκε από ένα δρώμενο, το Sculpture rostatique, όπου ελευθερώθηκαν 1001 μπλε μπαλόνια και στάλθηκαν κάρτες με σφραγίδες σε χρώμα ΙΚΒ. Το 1958, για να προωθήσει το καλλιτεχνικό του όραμα, ο Klein δημιούργησε Το Κενό (The Void), αφαιρώντας τα πάντα από τη γκαλερί Iris Clert, εκτός από ένα άδειο ντουλάπι. Ο καλλιτέχνης δήλωσε: «Οι πίνακές μου είναι τώρα αόρατοι και θα ήθελα να τους δείξω με σαφή και θετικό τρόπο…». Η έκθεση ήταν ένα πρώιμο παράδειγμα εννοιολογικής τέχνης, που θεωρεί την ιδέα και την πνευματική διαδικασία πιο σημαντική από την εκτέλεση του έργου. Ο Klein δημιούργησε, επίσης, μια δραματική είσοδο για την τελετή έναρξης της έκθεσης. Στους περίπου 3.000 επισκέπτες που περίμεναν στην ουρά για να μπουν στο άδειο δωμάτιο, προσφέρθηκαν μπλε κοκτέιλ, με Cointreau, τζιν και μπλε του μεθυλενίου. Το τελευταίο συστατικό (το οποίο χρησιμοποιείται ως φάρμακο κυρίως για τη θεραπεία της μεθαιμοσφαιριναιμίας) προκάλεσε τον μπλε χρωματισμό των ούρων όσων κατανάλωσαν το κοκτέιλ, χρωματισμός που διήρκησε για περίπου μία εβδομάδα.

Η σύνδεση του αλκοόλ με το μπλε χρώμα συναντάται ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια. Η ισάτιδα, ένα ανθοφόρο φυτό, χρησιμοποιούνταν στον χρωματισμό υφασμάτων και απέδιδε μπλε χρώμα, χωρίς να απαιτείται πρόστυμμα για να μην εξασθενίσει το χρώμα. Ωστόσο, η χρήση των ούρων ενός άνδρα σε κατάσταση προχωρημένης μέθης, είχε ως αποτέλεσμα την καλύτερη διείσδυση της χρωστικής ουσίας στο ύφασμα. Από τη διαδικασία αυτή πιθανόν να προέκυψε η γερμανική έκφραση blau sein (είμαι μπλε), που σημαίνει είμαι μεθυσμένος. Σε άλλες ετυμολογικές αναφορές της παραπάνω φράσης, η μεγάλη ποσότητας ουρίας που απαιτούνταν για τη βαφή των υφασμάτων, προερχόταν είτε από τους εργάτες, που κατανάλωναν μπύρα για τον σκοπό αυτό, είτε από τους θαμώνες στις ταβέρνες, τους επίσης μεθυσμένους από μπύρα. Εντούτοις, υποστηρίζεται και ότι η φράση προέρχεται από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται εκείνος που έχει καταναλώσει πολύ αλκοόλ, διότι υποφέρει από έλλειψη οξυγόνου και το πρόσωπό του αποκτά μία μπλε απόχρωση.

Επανερχόμενοι παρ’ όλα αυτά στο Κενό, ο Klein κατάφερε εκείνο που επιθυμούσε, η τέχνη του διείσδυσε στους θεατές! Και με το μπλε του χρώμα υπερτόνισε το ουτοπικό του όραμα για τον κόσμο, τον γεμάτο δημιουργική ελευθερία. Κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του (πέθανε μόλις 34 ετών, μετά από τρεις συνεχείς καρδιακές προσβολές), δημιούργησε περίπου διακόσιους μπλε μονόχρωμους πίνακες, στους οποίους δεν έδωσε τίτλους. Μετά το θάνατό του, η σύζυγός του Rotraut Klein-Moquay αρίθμησε όλα τα γνωστά μπλε μονοχρωματικά έργα, από IKB 1 έως IKB 194.


Πηγές: