08/04/2014
Το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας απέσπασε φέτος η ταινία 12 χρόνια σκλάβος (12 years a slave) του Steve McQueen. Ίσως στο ελληνικό κοινό δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστή η διαμάχη που αφορούσε στην αφίσα που προωθούσε την ταινία στους ιταλικούς κινηματογράφους. Σε αντίθεση με τις αμερικανικές αφίσες στις οποίες όλος ο διαφημιστικός χώρος καταλαμβάνονταν από τον πρωταγωνιστή της ταινίας Chewitel Ejiofor, στις ιταλικές αφίσες κυριαρχούσαν τα πρόσωπα των (λευκών) συμπρωταγωνιστών, του Brad Pitt και του Michael Fassbender, ενώ σε μικρό χώρο κάτω δεξιά μπορούσε να παρατηρήσει κανείς τη φιγούρα του αφροαμερικανού ηθοποιού.
Το αμερικανικό κινηματογραφικό στούντιο Lionsgate ζήτησε την απόσυρση των παραπάνω παραλλαγών, υποστηρίζοντας νομικούς λόγους. Θεώρησε τις αφίσες απαράδεκτες και ανέφερε ότι δεν έχουν εγκριθεί από κανέναν από τους παραγωγούς ή τους δικαιοπαρόχους της ταινίας. Η BMI, εταιρεία διανομής ταινιών στην Ιταλία, ζήτησε συγνώμη και ανακάλεσε τις εναλλακτικές αφίσες, οι οποίες απλώς προσπαθούσαν να προσελκύσουν το ιταλικό κοινό να αγοράσει εισιτήρια για την ταινία, προβάλλοντας πιο γνωστούς ηθοποιούς. Πολλοί παρατηρητές θεώρησαν την αφίσα ρατσιστική, ενώ ορισμένοι σχολιαστές υπεραμύνθηκαν των αφισών αυτών λέγοντας ότι αυτό είναι το marketing και εφόσον ο στόχος έχει επιτευχθεί (αγορά εισιτηρίων) δεν βρίσκουν κάτι μεμπτό στην όλη υπόθεση, και δεν αντιλαμβάνονται την οργή που έχει προκαλέσει το συγκεκριμένο θέμα.
Ο Brad Pitt αν και έχει έναν πολύ μικρό ρόλο στην ταινία, είναι ένας από τους μεγαλύτερους αστέρες κινηματογράφου στον κόσμο. Αντίθετα, ο Chewitel Ejiofor, ο οποίος εμφανίζεται σε κάθε καρέ της ταινίας, στον ρόλο της πραγματικής φυσιογνωμίας του Solomon Northup, ενός ελεύθερου μαύρου Νεοϋορκέζου που πουλήθηκε από δουλεμπόρους το 1841, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός. Παρ’ όλα αυτά δημιουργήθηκαν δύο αφίσες με τους φημισμένους -και λευκούς- πρωταγωνιστές, αν και θα μπορούσε να προωθηθεί και μία τρίτη αφίσα με τον ήρωα της ιστορίας. Γιατί αναρωτιέμαι, αν στην ταινία συμπρωταγωνιστής ήταν ο Will Smith, δεδομένου ότι είναι διάσημος, θα προβάλλονταν μόνο αυτός στο ιταλικό κοινό;
Βέβαια, εκείνοι που θεωρούν ότι η αφίσα λειτουργεί ως “κράχτης” δεν έχουν άδικο. Η αφίσα είναι ένα έντυπο που έχει ως στόχο τη μετάδοση μιας οπτικής πληροφορίας, δηλαδή ενός γεγονότος, ενός μηνύματος, μιας ιδέας, την προώθηση ενός προϊόντος, την προβολή μιας εταιρείας ή ενός προσώπου κ.λπ. Στην αφίσα, η σύνθεση εικόνας και λόγου οργανώνονται με τέτοιον τρόπο και τέτοια δομή, ώστε να προκαλέσει ενδιαφέρον στο θεατή μέσα σε ελάχιστα λεπτά ή και δευτερόλεπτα. Όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε, μέσω της εν λόγω αφίσας δεν προκαλείται μόνο η προσοχή του θεατή, αλλά μεταδίδεται και ένα μήνυμα. Η BMI ζήτησε συγνώμη και απέσυρε τις εναλλακτικές αφίσες πολύ απλά γιατί μετέδιδε το λάθος μήνυμα. Ίσως σε κάποια άλλη περίπτωση η αλλαγή της αφίσας να μην προκαλούσε αντιδράσεις. Αλλά, σε μία ταινία που το κεντρικό της θέμα είναι η δουλεία και γενικότερα οι φυλετικές διακρίσεις, οι αφίσες με τους Pitt και Fassbender προκαλούν. Όσοι υπερασπίζονται τις προτάσεις αυτές ενδιαφέρονται μόνο για το επικοινωνιακό κόλπο με σκοπό το κέρδος. Άσχετα με το ποιο είναι το πραγματικό μήνυμα, με το αν παραπλανάται ο θεατής, με το αν υπάρχουν νομικά ζητήματα.
Τέτοια επικοινωνιακά κόλπα η παρούσα κυβέρνηση (και οι κυβερνήσεις στο παρελθόν, για να είμαι δίκαιη) γνωρίζει πολλά και τα χρησιμοποιεί όποτε της δοθεί η ευκαιρία. Τον Ιανουάριο η Νέα Δημοκρατία κυκλοφόρησε, μέσω Facebook, την (πολύ κακόγουστη) αφίσα στην οποία αναφέρονταν ότι με εντολή του πρωθυπουργού 17.700.000 από “μίζες” επιστρέφουν στον ελληνικό λαό (αλήθεια μόνο τόσες ήταν οι μίζες;). Στη συνέχεια ξεκίνησε το παραμύθι με το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο ποτέ δεν θα μάθω πόσο ακριβώς είναι. Πάντως, μέρος αυτού θα μοιραστεί σε ευπαθείς ομάδες και ένστολους, χωρίς όμως να έχουν ξεκαθαριστεί τα κριτήρια των “τυχερών” δικαιούχων που θα λάβουν το επίδομα. Τα χρήματα αυτά λειτουργούν ως ένας άλλος Brad Pitt. Ας δούμε τις ομοιότητες:
- Η ταινία αναφέρεται στον σκλάβο Solomon Northup και φανερώνει τον βάναυσο τρόπο που κακομεταχειρίζονταν οι “ανώτεροι” λευκοί τους καταπιεσμένους και αδύναμους της εποχής. Η αφίσα όμως παρουσιάζει τον όμορφο και διάσημο Brad Pitt.
– Στη σημερινή εποχή κάποιοι που θεωρούν τον εαυτό τους “ανώτερο” έχουν εξαθλιώσει έναν ολόκληρο λαό, με πρόσχημα τη σωτηρία της χώρας. Η ανεργία, η πείνα, η απόγνωση, οι αυτοκτονίες, η μείωση γεννήσεων απέχουν παρασάγγας από την έννοια της σωτηρίας. Όμως, αυτά δεν πρέπει να αναφέρονται γιατί ενισχύουν την εθνική μας κατάθλιψη (!). Καλύτερα να παρουσιάσουμε το όμορφο και διάσημο πρωτογενές πλεόνασμα.
- Με τον τρόπο με τον οποίο προωθήθηκε ο Brad Pitt μέσω της αφίσας, φαίνεται ως βασικός πρωταγωνιστής.
– Το πρωτογενές πλεόνασμα και κάθε επιστροφή χρημάτων από μίζες μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ένα σημαντικό γεγονός (διάσημο θα έλεγα για να συνεχίσω τον παραλληλισμό). Δεν είναι όμως παρά ένα ελάχιστο στοιχείο της πραγματικότητας. Γιατί όταν οι μισθωτοί έχουν χάσει χιλιάδες ευρώ το χρόνο, όταν πολλοί έχουν οδηγηθεί στην ανεργία, όταν οι συνταξιούχοι δεν πληρώνονται σύμφωνα με τα χρήματα που τους έχουν παρακρατηθεί κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, τότε τα 500 ευρώ που μπορεί να αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση (από αυτή που ακόμα ψάχνεται) είναι ψίχουλα. Να μην τα πάρουν; Να τα πάρουν, αλλά όχι να ονομάσουμε επιτυχία, τα επικοινωνιακά κόλπα της κυβέρνησης.
- Ο Brad Pitt χρησιμοποιήθηκε ως κράχτης, για να τραβήξει την προσοχή του ιταλικού κοινού και να αυξήσει τις πωλήσεις των εισιτηρίων.
– Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι κράχτης, αν μη τι άλλο, για να τραβήξει την προσοχή του ελληνικού κοινού και να αυξήσει τα ποσοστά των κυβερνώντων κομμάτων στις κινηματογραφικές αίθουσες, συγνώμη στις εκλογές. Εισιτήρια προπωλούνται από τα μέσα Μαΐου, που πιθανόν θα δοθεί το επίδομα.
- Η εταιρεία BMI ζήτησε συγνώμη και απέσυρε τις επίμαχες αφίσες.
– Η κυβέρνηση ποτέ και για κανέναν λόγο δεν πρόκειται να ζητήσει συγνώμη. Ίσως αποφασίσει να αποσύρει το επίδομα… επομένως θα έχουμε μία μικρή ομοιότητα.
- Ο Brad Pitt έχει μεν έναν πολύ μικρό ρόλο, εντούτοις είναι εκείνος που μεσολαβεί για να κερδίσει ξανά την ελευθερία του ο Solomon.
– Στο σημείο αυτό διαπιστώνουμε μία περίεργη ομοιότητα. Το πλεόνασμα χρησιμοποιείται ως κάτι που θα οδηγήσει τη χώρα στη σωτηρία της. Μπορεί αυτό η κυβέρνηση να το έχει εκλάβει ως μία νίκη στις εκλογές, αλλά μάλλον δεν ξέρει καλά το έργο! Στην ταινία δεν κερδίζει εκείνος που καταπιέζει, αλλά ο καταπιεζόμενος. Και η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.
Σημείωση: Για να μην παρεξηγηθώ, ο Brad Pitt μού είναι πολύ συμπαθής.
Δημοσιεύθηκε στο independent.gr