Η αναγνωσιμότητα των νόμων

Κωνσταντίνα ΠατσιαλούArt in article, independent.gr

24/08/2013

Το τι κρύβεται πίσω από οτιδήποτε αντικρίζουμε και το πώς ερμηνεύεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο κάθε τι που βιώνουμε είναι ένα πολύπλοκο θέμα. Πολλές φορές για να εξηγήσουμε κάτι, χρειάζεται να δώσουμε ένα παράδειγμα από έναν τομέα που γνωρίζουμε καλά.

Ένα από τα αγαπημένα μου θέματα μελέτης είναι το χρώμα. Η αντίληψη του χρώματος θα με βοηθήσει σήμερα να εξηγήσω την αντίληψη των γεγονότων που απασχολούν την ελληνική πραγματικότητα. Γι’ αυτό και είναι αναγκαίο να αναφερθώ σε ορισμένα στοιχεία που αφορούν το χρώμα.

  1. Το χρώμα είναι το αποτέλεσμα ενός εξωτερικού ερεθίσματος (φωτεινή ακτινοβολία) που μεταφέρεται από το μάτι στον εγκέφαλο. Η ερμηνευτική αντίδραση του ανθρώπινου εγκεφάλου αναπτύσσεται στα διάφορα μήκη κύματος του φωτός, στην ορατή περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Οι ακτινοβολίες στο στενό εύρος χρωμάτων γίνονται αισθητές ως κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε, λουλακί και ιώδες. Η αχρωματοψία ή “χρωματική τύφλωση” αναφέρεται στην αδυναμία της χρωματικής αντίληψης.
  1. Ορισμένα χρώματα όταν συνδυάζονται δίνουν την εντύπωση λάμψης και τρεμοπαίγματος στο σημείο όπου τα χρώματα συναντώνται, γεγονός που δημιουργεί δυσκολία εξεύρεσης της άκρης κάθε χρώματος. Η δόνηση αποτελεί μία ενοχλητική οπτική εμπειρία, γιατί επιδρά στις φυσικές κινήσεις των ματιών και προκαλεί ακούσιες, σπασμωδικές κινήσεις που ονομάζονται σακκαδικές. Όταν το χρώμα σχετίζεται με το κείμενο και το φόντο, ένας τέτοιος συνδυασμός, π.χ. του πράσινου με το κόκκινο, προκαλεί σακκαδικές κινήσεις που εμποδίζουν την αναγνωσιμότητα. Επιπλέον, για τα άτομα με αχρωματοψία, με δυσκολία αντίληψης του πράσινου και του κόκκινου, οποιαδήποτε πληροφορία παρουσιάζονταν με τον τρόπο αυτό θα ήταν ουσιαστικά αόρατη (εικόνα 2).

08_Anagnosimotita1Εικόνα 2: Πατήστε πάνω στην εικόνα, για να αντιληφθείτε τις σακκαδικές κινήσεις.

Τι συμβαίνει λοιπόν σήμερα; Ας υποθέσουμε ότι έχουμε την αρχή της ισότητας που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της Ελλάδας και ας υποθέσουμε ότι έχει πράσινο χρώμα. Ψηφίζεται ένας νόμος για την πρόσβαση των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από τα Επαγγελματικά Λύκεια, χωρίς την ένταξη των Τομέων Εφαρμοσμένων Τεχνών και Υγείας – Πρόνοιας. Μαζί πέφτουν βροχή οι νόμοι, οι υπουργικές αποφάσεις, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, οι τροπολογίες, οι εξαιρέσεις και οι εξαιρέσεις των εξαιρέσεων που αναφέρονται στην κατάργηση ειδικοτήτων εκπαιδευτικών και τη διαθεσιμότητά τους. Άνιση μεταχείριση μαθητών. Άνιση μεταχείριση εκπαιδευτικών. Ανθρωποθυσία. Γραμμένη με κόκκινο χρώμα πάνω στο πράσινο χαλί του Συντάγματος, της ισότητας και της αξιοκρατίας. Είναι εφικτή η αναγνωσιμότητα των νόμων; Τα μάτια κινούνται δεξιά και αριστερά, οι δονήσεις είναι έντονες, η αντίληψη είναι ανέφικτη, τα χρώματα αδιάκριτα, όλα γκρι.

Έτσι προκύπτουν απορίες και ασάφειες. Όμως, αντί για απαντήσεις, νέες εξαγγελίες των υπουργών έρχονται καθημερινά να επιβαρύνουν την τύφλωσή μας. Αναρωτιέμαι: Είμαι σε διαθεσιμότητα ή κινητικότητα, πλεονάζω ή περισσεύω, μετατάσσομαι ή απολύομαι, υποχρεώνομαι ή έχω και δικαιώματα, είμαι αχρείαστη ή άχρηστη, ανώτερη ή κατώτερη, άνθρωπος ή νούμερο; Όχι μόνο δεν βλέπω, αλλά δεν μπορώ και να αντιληφθώ. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Τι προηγήθηκε και κατάφεραν οι κυβερνώντες να μας τυφλώσουν; Απαντώ και πάλι με τη βοήθεια του χρώματος: Όταν μικρές επιφάνειες διαφορετικών αποχρώσεων ή αξιών παρατίθενται έτσι, ώστε να γίνονται αντιληπτές εναλλακτικά, δημιουργείται εντύπωση κίνησης ή κραδασμού. Ο συνδυασμός διαφορετικών χρωμάτων μπορεί να δώσει την εντύπωση της κίνησης σε μία στατική εικόνα ή να μας κάνει να πιστέψουμε ότι τα χρώματα είναι διαφορετικά (εικόνα 1). Μα φυσικά, όλοι αυτοί οι νόμοι στηρίζονται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται, που με εξαιρετική δεξιοτεχνία επικαλούνται την επίτευξη του στόχου. Κοίτα τον στόχο της εικόνας και σίγουρα θα πιστέψεις ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Θα πιστέψεις ότι είσαι μικρός, ότι δεν έχεις δύναμη να αλλάξεις τα πράγματα. Θα πιστέψεις ότι αν είσαι άνεργος, εργαζόμενος και συνταξιούχος με 300 ευρώ, μαθητής χωρίς όνειρα, γονιός χωρίς ελπίδα είναι γιατί βοηθάς στην επίτευξη του στόχου. Σίγουρα όμως αυτό δεν οδηγεί στην επίτευξη του δικού σου στόχου. Στο να είσαι ζωντανός.

Οι νόμοι, επομένως, στηρίζονται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται και δεν είναι καθόλου ευανάγνωστοι, κατανοητοί, αντιληπτοί. Υποτίθεται ότι βασίζονται στο Σύνταγμα, όμως αυτό μοιάζει να τους απωθεί, γιατί πολύ απλά είναι αντισυνταγματικοί. Η αντισυνταγματικότητα είναι που μας ζαλίζει, τα αμέτρητα γιατί που δεν έχουν απάντηση. Ο εκπαιδευτικός χώρος είναι γεμάτος ιδιοφυείς αντιθέσεις: επίταξη πριν την απεργία, κατάργηση ειδικοτήτων χωρίς επιχειρήματα, διαθεσιμότητα χωρίς αξιολόγηση, ανακοινώσεις χωρίς διαβούλευση, υπουργικές αποφάσεις πριν την ψήφιση. Το κόκκινο με το πράσινο εναλλάσσονται τόσο συχνά, δημιουργώντας μία τρομερή σύγχυση.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρεται στην ισότητα των Ελλήνων, στην προσωπική ασφάλεια, στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, στη βασική αποστολή του Κράτους που είναι η παιδεία, στο δικαίωμα των Ελλήνων για δωρεάν παιδεία, στην ανάπτυξη της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας, στην προστασία της ιδιοκτησίας, στην προστασία της οικογένειας, στην προστασία της εργασίας.

Παράδειγμα: Άρθρο 22 του Συντάγματος: Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία των συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού.

Αντίθετα, έρχονται οι νόμοι που σου κόβουν το μισθό και τη σύνταξη, σε διώχνουν από τη δουλειά, σου παίρνουν το σπίτι, προωθούν την ιδιωτική εκπαίδευση και υγεία, εξαφανίζουν την τέχνη, δεν στηρίζονται σε επιστημονικά και ερευνητικά πορίσματα, δεν προστατεύουν την οικογένεια, δεν ενεργούν υπέρ του ανθρώπου. Οι σημερινοί νόμοι είναι σαν τα φάρμακα που τα παίρνεις γιατί σου λένε ότι θα γίνεις καλά, θα δεις το φως σου (στην άκρη του τούνελ). Αλλά αυτά τα φάρμακα έχουν μόνο παρενέργειες. Σε τυφλώνουν, σε υποτιμούν, σε απαξιώνουν, σε οδηγούν σε απόγνωση, σε κάνουν να νιώθεις ένα τίποτα. Πού είναι το συμφέρον των πολιτών; Που είναι η ηθική εξύψωση του εργαζόμενου;

Οι νόμοι είναι αντισυνταγματικοί γιατί κινούνται όχι προς όφελος του Ελληνικού Κράτους, αλλά υπέρ των “μεγάλων συμφερόντων”. Που είναι η δικαιοσύνη; Γιατί χρειάζεται να απευθυνθούμε σε δικηγόρους και γιατί πρέπει να πείσουμε τους δικαστές ότι τα μέτρα δεν έχουν συνταγματική βάση; Έχουμε ή όχι κατοχυρωμένα δικαιώματα; Ποιος θα μας προστατέψει; Η ερώτηση μοιάζει άστοχη, αφού ουσιαστικά περιμένουμε από το Κράτος να μας προστατέψει από το Κράτος! Κάτι δεν πάει καλά. Το Κράτος βρίσκεται σε μία κατάσταση αυτοκαταστροφής. Είναι τα ίδια τα ρομπότ που αυτοκαταστρέφονται.

Ας δούμε μία δήλωση για τις απεργιακές κινητοποιήσεις που προγραμματίζονται από τους εκπαιδευτικούς: «Το δικαίωμα στην απεργία είναι σεβαστό. Δεν μπορεί όμως η άσκηση του δικού σου δικαιώματος να στερεί τα δικαιώματα των άλλων. Δεν μπορείς να στερείς το δικαίωμα στην Παιδεία, δεν μπορείς να κρατάς κλειστά τα σχολεία. Δεν είναι δικά σου τα σχολεία, δεν είναι τσιφλίκι σου. Νομίζω ότι η κοινωνία έχει δικαιώματα, τα οποία δεν δικαιούται κανένας να τα καταπατά…». Υπογραφή: ένα ρομπότ (ξέρετε ποιο).

Τα ρομπότ έχουν προγραμματιστεί να κάνουν δηλώσεις υπέρ της κοινωνίας. Απλά κάποιο λάθος (;) έγινε και αντί να απευθύνονται στα “μεγάλα συμφέροντα” χρησιμοποιούνται από αυτά! Φανταστείτε την εικόνα αυτού του ρομπότ να κουνά το δάκτυλο στην όποια τρόικα και να λέει: «Δεν μπορείς να στερείς τα δικαιώματα των άλλων. Δεν μπορείς να στερείς το δικαίωμα στην Παιδεία. Δεν είναι δικά σου τα σχολεία, δεν είναι τσιφλίκι σου. Η κοινωνία έχει δικαιώματα, τα οποία δεν δικαιούται κανένας να τα καταπατά». Λάθος προγραμματισμός λοιπόν. Και όταν τα ρομπότ δεν θα είναι πλέον χρήσιμα, απλά θα ενεργοποιηθεί η αυτοκαταστροφή τους.

Ως λαός μπορεί αυτή τη στιγμή να έχουμε χάσει την αντιληπτική μας ικανότητα, δεν έχουμε χάσει όμως τη συναισθηματική νοημοσύνη μας. Αυτό που δεν έχει υπολογιστεί είναι ότι η δόνηση των ματιών έχει οδηγήσει στον κραδασμό της ψυχής. Όσο κι αν τα ΜΜΕ (συμπεριλαμβανομένων και των forum, που είναι πολύ της μόδας) αναπαράγουν ότι ο κραδασμός εκδηλώνεται με το θυμό απέναντι στο συνάνθρωπο, αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο καθένας προσπαθεί να βρει μία απάντηση στο ποιος είναι αυτός που του έχει καταπατήσει την αξιοπρέπειά του. Δεν υπάρχουν πολλές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση, αλλά μόνο μία. Την αλήθεια τελικά την ξέρουμε. Απλά ψάχνουμε τη σωστή λύση.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει -αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο -αυτό δεν είναι εύκολο» (Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια).

Η σωστή λύση δεν είναι εύκολη. Άρα δεν είναι ανέφικτη…

 

Δημοσιεύθηκε στο independent.gr