YesNo

ΟΧΙ/ΝΑΙ

Κωνσταντίνα ΠατσιαλούArt in article, independent.gr

04/08/2015

Ο Markus Raetz (1941- ) είναι ζωγράφος και γλύπτης που γεννήθηκε και ζει στην Ελβετία. Ως καλλιτέχνης καταπιάνεται με θέματα που σχετίζονται με την πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση. Μία σειρά έργων του ανήκουν στη θεματολογία γύρω από τη φευγαλέα και ρέουσα αντίληψη της πραγματικότητας. Τα έργα αυτά για να γίνουν αντιληπτά, θα πρέπει ο θεατής να βιώσει και να κατανοήσει την πράξη της παρατήρησης και τις πολλές ερμηνείες των συμβόλων, μέσω της όρασης, της κίνησης, αλλά και της σκέψης.

Ο Raetz αποτελεί κεντρική φιγούρα σε μία γενιά καλλιτεχνών που εξερευνούν την αντίληψη. Οι συνθέσεις του αντανακλούν έναν κόσμο που είναι μαθηματικά δομημένος, αλλά στον οποίο κάθε παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο χάος. Ο Raetz χρησιμοποιεί την τεχνική της -αρχιτεκτονικής- αναμόρφωσης, μέσω της προοπτικής και της στρεβλής αναπαράστασης ενός αντικειμένου. Το αποτέλεσμα είναι ο δυναμικός και συνεχής μετασχηματισμός μιας εικόνας, και η διάλυσή της, η εμπειρία της παράστασης και της αφαίρεσης, και η συνειδητοποίηση ότι το να βλέπει κανείς ένα αντικείμενο αποτελεί, επίσης, πάντα μία προβολή στο εν λόγω αντικείμενο.

Πάνω σε αυτή τη φιλοσοφία είναι δομημένο το γλυπτό YES/NO (2003, εικόνα 1). Το ΝΑΙ μεταλλάσσεται σε ΟΧΙ και το ΟΧΙ σε ΝΑΙ. Ο παρατηρητής βιώνει όλα τα ενδιάμεσα στάδια, είναι παρών σε εσφαλμένες εικόνες που δεν συνδέονται με προηγούμενα προσωπικά ερεθίσματα, οι οποίες όμως κατασκευάζουν τη “γνωστή” πραγματικότητα. Η αναμόρφωση, δηλαδή, ορίζει κάτι περισσότερο από τις μορφές που είναι κρυμμένες σε μία σύνθεση. Αναδεικνύει τα εργαλεία μέσα από τα οποία η μορφή απέναντι στον θεατή διαβάζεται και επαναπροσδιορίζεται, ενεργοποιώντας τη σχέση θεατή και χώρου. Ο χώρος μετατρέπεται σε κριτικό τρόπο σκέψης.

Ο κριτικός τρόπος σκέψης συντίθεται με την ενεργητική διαδικασία (παρουσία του παρατηρητή στον χώρο), την προσεκτική εξέταση (χειρισμός της αντίληψης από τον ίδιο) και τη χρήση αποδεικτικών στοιχείων (τεχνικές που δημιουργούν το αποτέλεσμα). Ο καλλιτέχνης, επομένως, μέσω του έργου τέχνης, είναι αρωγός στο κοινό που ποθεί να αντιληφθεί την πραγματικότητα. Ακόμα κι αν το έργο απευθύνεται σε ένα παιδί. Ο Raetz αναφέρει: «Κάνω πράγματα που όλοι μπορούν να καταλάβουν. Δεν πρόκειται για πολύπλοκη εργασία. Μπορώ να το δω στην αντίδραση των παιδιών».

Οποιαδήποτε άλλη διαδικασία μετατροπής του ΟΧΙ σε ΝΑΙ, χωρίς συμμετοχή του κοινού και χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, στοχεύει στη δημιουργία υποκειμένων χωρίς αντίληψη. Ο θεατής δεν είναι ικανός να κατανοήσει τη μεταλλαγή εν απουσία του, και οι ατέλειωτες ρητορείες δεν τον βοηθούν στο να γνωρίζει το γεγονός αυτό καθαυτό. Για παράδειγμα, το να γραφούν ή να ειπωθούν πολλά για το έργο YES/NO του Raetz, για το πώς το NO αλλάζει ριζικά σε YES, τα λόγια από μόνα τους είναι ανεπαρκή, ώστε να γίνει αποδεκτή η νέα πραγματικότητα. Επιπλέον, για να έχει προκύψει μία βαθιά και ουσιαστική αλλαγή, κάποιος έχει εργαστεί με μαθηματική ακρίβεια προς αυτήν την κατεύθυνση. Μια ακρίβεια που οποιαδήποτε παρεμβολή, έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε χαώδεις μορφές. Βέβαια, ορισμένες φορές είναι άγνωστος ο δημιουργός, αλλά άγνωστες και οι προθέσεις του.

Σε άλλο έργο του Raetz (Hasenspiegel, 2000, εικόνα 2), ένας λαγός που περιγράφεται με σύρμα, κοιτάζει σε έναν καθρέφτη, και το είδωλό του είναι η εικόνα ενός ανθρώπου με καπέλο. Όπως προαναφέρθηκε, για να γίνει αντιληπτή και αυτή η μετατροπή, θα πρέπει ο θεατής να είναι παρών. Διαφορετικά, θα είναι παρών, όταν ο άνθρωπος “γίνει λαγός”.

Hasenspiegel

Εικόνα 2: Markus Raetz, Hasenspiegel, 2000

 

Δημοσιεύθηκε στο independent.gr

Εικόνες
1: http://loverofbeauty.tumblr.com/post/112140006093
2: http://www.mamco.ch/artistes_fichiers/R/raetz_IM.html

Πηγές:
http://www.crownpoint.com/artists/raetz
http://www.sikart.ch/KuenstlerInnen.aspx?id=4000072