The Hangover

Κωνσταντίνα ΠατσιαλούArt in article, huntingspirits.tv

18/05/2016

Ο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ (1864-1901) ήταν Γάλλος ζωγράφος, αριστοκρατικής καταγωγής. Στην εφηβεία, έσπασε τα πόδια του σε ατυχήματα, που προκάλεσαν την αναπηρία του και τον ανάγκασαν να περπατά με μπαστούνι. Το ύψος του έφθανε μόλις το 1,5 μέτρο, αλλά ενώ τα πόδια του έπαψαν να αναπτύσσονται, το υπόλοιπο σώμα του είχε φυσιολογική ανάπτυξη. Η σωματική του διάπλαση λειτούργησε καταλυτικά στο να επιλέξει τον δρόμο της τέχνης. Έζησε και εργάστηκε κυρίως στη Μονμάρτη, την κατεξοχήν καλλιτεχνική συνοικία του Παρισιού.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ αποτέλεσε σημαντικό καλλιτέχνη του μεταϊμπρεσσιονισμού. Οι μεταϊμπρεσιονιστές ζωγράφοι, αν και εξακολουθούσαν να διατηρούν τις τεχνικές του ιμπρεσιονισμού, αντιμετώπιζαν την αντικειμενική καταγραφή των οπτικών εντυπώσεων ως υπερβολική, που δεν οδηγούσε στην καλλιτεχνική ανάταση. Γι’ αυτό και επιδίωκαν να προσδώσουν μεγαλύτερο συναισθηματισμό στα έργα τους.

Σχεδόν όλο το έργο του Τουλούζ-Λωτρέκ είναι αυτοβιογραφικό και απεικονίζει τα πρόσωπα που συναντούσε τη μέρα και τη νύχτα στους δρόμους, στα κέντρα, τα καφέ και τα πορνεία της Μονμάρτης. Οι περισσότερες από τις τραγουδίστριες και τις χορεύτριες που εικονίζονται στους πίνακές του ήταν προσωπικές του φίλες, καθώς δεν έπαψε ποτέ ν’ αποτελεί ο ίδιος αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας που απαθανάτισε. Στα έργα του κυριαρχούν η επίπεδη απόδοση των μορφών, τα καμπυλόγραμμα περιγράμματα και τα έντονα χρώματα. Ο Τουλούζ-Λωτρέκ έφερε επανάσταση στην τέχνη της αφίσας αποδίδοντας τον χώρο με οικονομία μέσων, με έναν τρόπο που θυμίζει τις γιαπωνέζικες στάμπες, και συνδέοντας τα γράμματα με τα εικαστικά στοιχεία της σύνθεσης. Ο ζωγράφος είναι γνωστός κυρίως για τις αφίσες που φιλοτέχνησε για το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ.

Ωστόσο, στο παρόν άρθρο έχω επιλέξει να παρουσιάσω έναν από τους πίνακες που ζωγράφισε σε καμβά, με τίτλο The Hangover (Suzanne Valadon) (1887-1889, 47×55,3 cm, Harvard Art Museums/Fogg Museum, Cambridge, Massachusetts, USA), γιατί αποδίδει τον συναισθηματισμό των μεταϊμπρεσιονιστών, αλλά και λόγω της σύνδεσης του καλλιτέχνη τόσο με την εικονιζόμενη όσο και με το πρόβλημα του αλκοολισμού που αντιμετώπιζε ο ίδιος.

Ο τίτλος The Hangover δόθηκε στον πίνακα από τον Αριστίντ Μπριάν, ο οποίος ήταν ένας από τους δημοφιλέστερους τραγουδιστές εκείνης της περιόδου και υπήρξε μεγάλος θαυμαστής του Τουλούζ-Λωτρέκ. Τα τραγούδια του Μπριάν αναφέρονταν συχνά στις συνθήκες διαβίωσης των φτωχών, καθώς και στο θέμα της υπερβολικής κατανάλωσης οινοπνεύματος. Το φαινόμενο του αλκοολισμού στις γυναίκες αποτέλεσε θέμα αυξανόμενης ανησυχίας στους ιατρικούς κύκλους, και απεικονίστηκε από πολλούς από τους συγχρόνους του Τουλούζ-Λωτρέκ. Το κατσουφιασμένο ύφος της γυναίκας στον πίνακα, ταιριάζει απόλυτα με τον τίτλο του Μπριάν. Το ένα ποτήρι και το μισοάδειο μπουκάλι κρασί πάνω στο τραπέζι υποδηλώνουν ότι πίνει μόνη της. Η πρόχειρη εφαρμογή της μπογιάς, προσεγγίζει τον μουντό και ακαθόριστο-δυσδιάκριτο τρόπο με τον οποίο η εικονιζόμενη αντιλαμβάνεται τον χώρο μέσα από τα μισόκλειστα μάτια της.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ χρησιμοποίησε για μοντέλο τη Σουζάν Βαλαντόν, η οποία υπήρξε ερωμένη του για δύο χρόνια. Πρόκειται για μία από τις πιο χαρισματικές γυναίκες της εποχής, μητέρα του ζωγράφου Μωρίς Ουτριγιό. Ξεκίνησε την καριέρα της ως ακροβάτισσα σε τσίρκο αλλά στα δεκαπέντε της, ύστερα από μία πτώση, στράφηκε προς νέα κατεύθυνση. Ποζάρισε για μερικούς από τους πιο διάσημους καλλιτέχνες, όπως τον Ρενουάρ και τον Τουλούζ-Λωτρέκ, οι οποίοι και την ενθάρρυναν ν’ αρχίσει να σχεδιάζει. Ομοίως, την εμψύχωνε ο πολύ καλός της φίλος και μέντορας Εντγκάρ Ντεγκά. Το 1909, η Βαλαντόν δημιούργησε τους πρώτους της πίνακες, για να εξελιχθεί κατόπιν σε μία επιτυχημένη ζωγράφο.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ φιλοτέχνησε περισσότερα από 1.000 έργα ζωγραφικής, 5.000 σχέδια, και 350 εκτυπώσεις και αφίσες, στοιχεία εντυπωσιακά δεδομένης της σύντομης ζωής του, που καταδεικνύουν τη μεγάλη του αγάπη για τη ζωγραφική. Επιπλέον, δημιούργησε το κοκτέιλ Earthquake (Tremblement de terre) που περιείχε μισή ποσότητα αψέντι και μισή κονιάκ (δοσολογία: 3 μέρη αψέντι και 3 μέρη κονιάκ). Η ονομασία του θα μπορούσε να δηλώνει το αποτέλεσμα που έχει το συγκεκριμένο ποτό στον ανθρώπινο οργανισμό. Ή όπως αναφέρεται και στο βιβλίο The Savoy Cocktail Book (Harry Craddock, 1930), αν τυχόν γίνει σεισμός κατά τη διάρκεια που κάποιος πίνει το Earthquake, δεν θα έχει καμία σημασία (διότι πιθανόν δεν θα τον αντιληφθεί)! Εκείνο, όμως, που έχει σπουδαιότητα είναι ότι οι καταχρήσεις και ο έντονος βίος του Τουλούζ-Λωτρέκ κατέστρεψαν την υγεία του. Πριν ακόμα συμπληρώσει τα τριάντα του χρόνια, ήταν αλκοολικός και έπασχε από σύφιλη. Γερασμένος πρόωρα πέθανε μόλις τριάντα επτά ετών.

 

Δημοσιεύθηκε στο huntingspirits.tv

Πηγές:

http://www.harvardartmuseums.org/collections/object/229060?position=11

http://nmwa.org/explore/artist-profiles/suzanne-valadon

http://instituteforalcoholicexperimentation.blogspot.gr/2010/10/earthquake-cocktail.html

Gombrich, E.H. (2000). Το Χρονικό της Τέχνης. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Μορφωτικής Τραπέζης.

Ρηντ, Χ. κ.ά. (1986). Λεξικό εικαστικών τεχνών. Αθήνα: Υποδομή.

Χόνορ, Χ. & Φλέμινγκ, Τζ. (1993). Ιστορία της Τέχνης, Τ. 4. Αθήνα: Υποδομή.

Τόμος 23: Τουλούζ Λοτρέκ στο Art Gallery (2003). DeAgostini Hellas