Είν’ επικίνδυνο πράγμα η τέχνη, αλλάζει τον κόσμο!

Κωνσταντίνα ΠατσιαλούArt in article, independent.gr

20/10/2013

Το σχολικό έτος 2012-2013 οι μαθητές του Τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών του 5ου ΕΠΑΛ Πάτρας αποφάσισαν να αλλάξουν τη ζωή τους. Θέλησαν να δουν τον κόσμο γύρω τους με άλλο μάτι. Ονειρεύτηκαν, σχεδίασαν και υλοποίησαν τα Πολιτιστικά Προγράμματα Άλλος Κόσμος και Καλλιτεχνικές δημιουργίες – Graffiti στα οποία βασίστηκε το βίντεο Αλλάζω τον κόσμο.

 

Στην εποχή της έγχρωμης τηλεόρασης, αλλά της μουντής πραγματικότητας

…των χιλιάδων εικόνων, αλλά των μηδαμινών ονείρων

…των αμέτρητων πληροφοριών, αλλά της δυσκολίας εύρεσης της αλήθειας…

σκοπός των μαθητών ήταν η δημιουργία ενός κόσμου χαρούμενου, όλο χρώμα, που να προτρέπει σε δημιουργικότητα.

Προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, ορισμένοι από τους επιμέρους στόχους που τέθηκαν ήταν οι μαθητές:

  • να γνωρίσουν κινήματα, τεχνοτροπίες και εκφραστικά στυλ μιας συγκεκριμένης μορφής τέχνης (ζωγραφικής) μέσα από μελέτη και έρευνα
  • να κατανοήσουν τον φυσικό και κοινωνικό κόσμο
  • να αντιληφθούν τη σημασία που έχει η αισθητική καλλιέργεια στην προσωπική τους εξέλιξη και ανάπτυξη
  • να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη διατυπώνοντας προτάσεις, συνδυάζοντας τη θεωρία με την πράξη και ενθαρρύνοντας τις πρωτοβουλίες για καλυτέρευση του κόσμου γύρω τους.

 

Μέσω της τέχνης, ο μαθητής παρατηρεί τη φύση και μαθαίνει να χρησιμοποιεί τα μάτια του, να ερμηνεύει το περιβάλλον του, να καλλιεργεί την αισθητική του, να εμπλουτίζει τις ικανότητές του, να σχεδιάζει τον κόσμο γύρω του και κατά συνέπεια, να σχεδιάζει το μέλλον του. Τι συνέβη, όμως, και ξαφνικά αποσπάται η τέχνη από τα σχολεία και καταργείται ο Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών από το νέο Επαγγελματικό Λύκειο;

Η Donis Dondis αναφέρει (το 1973!) ότι «το εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να ρίχνει το βάρος στη γλωσσική παιδεία, αποκλείοντας τις υπόλοιπες ανθρώπινες αισθήσεις και δείχνοντας ελάχιστη ευαισθησία στις πλούσιες οπτικές εμπειρίες του παιδιού… Σε πολλές περιστάσεις, οι μαθητές βομβαρδίζονται από εποπτικά μέσα διδασκαλίας -ταινίες, διαφάνειες, οπτικοακουστικές παρουσιάσεις- αλλά αυτή η προσφορά τούς κάνει ακόμα πιο παθητικούς θεατές» [1]. 40 χρόνια μετά, το εκπαιδευτικό σύστημα εξακολουθεί να αδιαφορεί για την οπτική παιδεία. Αδιαφορεί για την τέχνη, γιατί μέσω αυτής τίθενται υψηλοί στόχοι: καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, καλυτέρευση του κόσμου.

Δεν ξέρω τις πραγματικές αιτίες για τις οποίες καταργήθηκε ο Τομέας Εφαρμοσμένων Τεχνών. Ούτε γιατί οι καθηγητές τους τέθηκαν σε διαθεσιμότητα. Θα ήθελα όμως πολύ να μάθω τους λόγους για τους οποίους οι αναφερόμενοι μαθητές δεν έχουν σήμερα καθηγητές ειδικοτήτων (όπως και πολλοί άλλοι μαθητές των κατηργημένων ειδικοτήτων σε διάφορα σχολεία της Ελλάδας). Μήπως επειδή ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο; Γιατί, ενώ έχουν περάσει 40 μέρες από την έναρξη του σχολικού έτους, οι μαθητές δεν κάνουν μάθημα;

Ίσως το Υπουργείο Παιδείας κατάλαβε ότι είν’ επικίνδυνο πράγμα η τέχνη, γιατί αλλάζει τον κόσμο προς το καλύτερο. Αλλά άφησε να εννοηθεί στα μέσα (όχι μεταφοράς, αλλά προπαγάνδας) ότι “είν’ επικίνδυνο πράγμα η τέχνη”. Έτσι, αόριστα. Και καθώς είναι επικίνδυνο, πρέπει να καταδικαστεί. Όπως καταδικάζει τη βία.

Το Ίδρυμα Ωνάση αναφέρει ως προς το στίχο “είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία”, ότι δεν υπήρξαν ούτε υπάρχουν κομματικές ή πολιτικές σκοπιμότητες, αλλά στόχος ήταν η πρόκληση της περιέργειας και του προβληματισμού εκείνων που δεν γνωρίζουν ήδη το έργο του ποιητή Κ.Π. Καβάφη. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος στίχος θα συμπληρωθεί στα μέσα μαζικής μεταφοράς όπου έχει αναρτηθεί (“Να μη βιαζόμεθα· είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία”).

Είμαι σίγουρη ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει κομματικές ή πολιτικές σκοπιμότητες όταν καταργεί τον Τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών από τα ΕΠΑΛ, αλλά στόχος του ήταν η πρόκληση της περιέργειας και του προβληματισμού του κοινωνικού συνόλου. Μπορεί κάποιοι να απαντήσουν ότι οι ειδικότητες του εν λόγω Τομέα εντάσσονται στις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ) και στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ). Δηλαδή, όποιος μαθητής θέλει να επιλέξει μία από αυτές τις ειδικότητες θα πρέπει να οδηγηθεί στη μη τυπική εκπαίδευση. Και επιπλέον, η τέχνη δεν χωρά στην τυπική εκπαίδευση, αλλά μόνο στην κατάρτιση!

Ωστόσο, για το γεγονός ότι οι μαθητές δεν έχουν αυτή τη στιγμή καθηγητές δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Το μόνο που θα ανακοινώσει το Υπουργείο κάποια στιγμή είναι: “Θα τοποθετηθούν όλοι οι εκπαιδευτικοί και θα συμπληρωθούν τα κενά! Να μη βιαζόμεθα. είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία!”

Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Όμως, δεν φοβάμαι. Οι μαθητές μου, έμαθαν να ονειρεύονται, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν. Έμαθαν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.

Δείτε το βίντεο του Πολιτιστικού Προγράμματος εδώ

Δημοσιεύθηκε στο independent.gr

Πηγές:

[1] Dondis, D. (2002). Βασικές Αρχές Οπτικής Παιδείας. Πάτρα: ΕΑΠ.