08/07/2013
Πέρασε σχεδόν ένας μήνας από τη στιγμή που το μαύρο χρώμα συνδέθηκε με το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δύο θέματα ήταν αυτά που απασχόλησαν το κοινό: το κλείσιμο της ΕΡΤ (δηλαδή η απόλυση των εργαζομένων) και το μαύρο στην οθόνη. Το δεύτερο θεωρήθηκε ότι έχει μεγάλη σημειολογική βαρύτητα. Μέχρι εκείνη τη μέρα γνωρίζαμε ότι το μαύρο συμβολίζει το πένθος, το φόβο, το άγνωστο, υποδηλώνει όμως και έννοιες όπως η επισημότητα και η κομψότητα, ενώ η βαρύτητά του παραπέμπει και στη σταθερότητα λόγω της δυναμικής του παρουσίας. Στην προκειμένη περίπτωση, αρκεί ένα “γκουγκλάρισμα” της φράσης «Το μαύρο στην ΕΡΤ» για να μάθεις το συμβολισμό του μαύρου.
Η εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Άννα Ασημακοπούλου, δήλωσε πως «το μαύρο της οθόνης της ΕΡΤ συμβολίζει το τέλος της εποχής της αδιαφάνειας, της αναξιοκρατίας και της διαφθοράς» [1]. Για την Έλλη Στάη «ο συμβολισμός του μαύρου δεν είναι επιφανειακός, είναι λειτουργία νοητική, του πώς αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τον τρόπο που λειτουργούμε μέσα σε μια κοινωνία, σε μια δημοκρατία» [2]. Ο Γερμανός ευρωβουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης τόνισε ότι «το μαύρο στις οθόνες της ΕΡΤ είναι το μαύρο του μεγάλου πένθους που βιώνει ο ελληνικός λαός. Είναι το μαύρο του μεγάλου πένθους που σκεπάζει την καθημερινή ζωή των Ελλήνων» [3]. Φυσικά αυτές δεν είναι οι μόνες απόψεις. Ωστόσο, αν το κλείσιμο της ΕΡΤ συνοδεύονταν με ένα άλλο χρώμα στην οθόνη, οι εργαζόμενοι δεν θα είχαν απολυθεί;
Πάντως το μαύρο έπρεπε να αντικατασταθεί. Να μπει χρώμα στην οθόνη για να αλλάξει η ψυχολογία. Η μαύρη οθόνη αντικαταστάθηκε με τις έγχρωμες μπάρες και από εκείνη τη στιγμή το κλείσιμο της ΕΡΤ συμβολίζει τη γεμάτη χρώμα ζωή που έρχεται!!! Την αρχή μιας διάφανης εποχής…
Επιπλέον, το μαύρο της ΕΡΤ ήταν αναγκαίο να αντικατασταθεί γιατί κατατρόπωνε τις έγχρωμες εικόνες των αντιπάλων. Το κοινό έσπευσε στο διαδίκτυο να παρακολουθήσει τις εκπομπές της ΕΡΤ. Τα ιδιωτικά κανάλια δεν το άντεξαν αυτό. Έπρεπε να μπει χρώμα στην οθόνη. Κανείς δεν ήθελε να ανοίγει την τηλεόρασή του στο 1, στο 2, στο 3 και να βλέπει μαύρο. Ήταν η τηλεόραση κλειστή; Μήπως ήταν χαλασμένη; Αντίθετα, οι έγχρωμες μπάρες δίνουν ένα μήνυμα αισιοδοξίας και προτρέπουν: Συνέχισε, πήγαινε παρακάτω, θα βρεις ένα άλλο κανάλι, καλύτερο, χωρίς αδιαφάνεια, αναξιοκρατία και διαφθορά… (Σίγουρα!).
Προσωπικά, με εξέφραζε πολύ περισσότερο η μαύρη οθόνη. Διότι συμβολίζει το κλείσιμο της τηλεόρασης (της συσκευής δηλαδή). Εδώ και έναν χρόνο (και πολύ άργησα) η τηλεόραση είναι κλειστή. Τις τελευταίες μέρες όταν καθόμουν στο σαλόνι, με την τηλεόραση κλειστή, αισθανόμουν ότι βλέπω ΕΡΤ! Ένιωθα ότι η συσκευή με κοιτούσε μελαγχολικά. Μου ερχόταν συνέχεια στο μυαλό το περίφημο συμπέρασμα του προφήτη της ηλεκτρονικής εποχής μας, του Marshall McLuhan: «Το μέσο είναι το μήνυμα» («The medium is the message»).
Έτσι, πρότεινα στον εαυτό μου μία άλλη οθόνη, μπλε χρώματος. Κοιτάζω το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας που σμίγει με αυτό του ουρανού. Διώχνω το βλέμμα μου όσο πιο μακριά μπορώ. Το βάθος πεδίου μεγαλώνει. Το μάτι χάνεται στο μπλε.
Το μπλε είναι το πιο ηρεμιστικό χρώμα απ’ όλα. Όταν βρίσκεται μέσα στο οπτικό πεδίο ενός ατόμου, κάνει τον εγκέφαλο να εκκρίνει έντεκα νευρομεταδότες που επιφέρουν ηρεμία. Αυτές οι ορμόνες είναι χημικά σήματα που προκαλούν σε ολόκληρο το σώμα ηρεμία, καθώς και τις φυσιολογικές αντιδράσεις: Επιβραδύνει το σφυγμό, βαθαίνει την αναπνοή, μειώνει την εφίδρωση, μειώνει τη θερμοκρασία του σώματος, εξαφανίζει την αντίδραση “μάχης ή φυγής” [4]. Το μπλε χρώμα εκφράζει έννοιες όπως η αλήθεια και η αιωνιότητα. Συνδέεται με τη διάνοια και τη νοημοσύνη, τη γνώση και τη σοφία (γι’ αυτό και σχετίζεται με την εκπαίδευση). Συμβολίζει την καθαρή σκέψη και τη λογική συμπεριφορά. Υποδηλώνει σταθερότητα και εμπιστοσύνη.
Αλήθεια, σοφία, εμπιστοσύνη. Έννοιες που συνδέονται, και που με οδηγούν στο πολύ καλό βιβλίο του Μάρτεν Παζ Πώς έγινα βλάκας. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Αντουάν, ο οποίος υποφέρει από την υπερβολική ευφυΐα του, αναφέρει [5]:
«Ένας σοφός άνθρωπος, σε μια συζήτηση, θα έχει πάντοτε την εντύπωση ότι απλουστεύει, και η μοναδική του επιθυμία θα είναι να μπορέσει να διαγράψει, να βάλει αστερίσκους σε ορισμένες λέξεις, να βάλει υποσημειώσεις στο κάτω μέρος των σελίδων και σχόλια στο τέλος του βιβλίου, έτσι ώστε να μπορέσει να πει ότι εξέφρασε πράγματι τη σκέψη του. Όμως, σε μια κουβέντα που γίνεται στη γωνιά ενός διαδρόμου, σ’ ένα δείπνο με πολύ κόσμο ή μέσα από τις σελίδες μιας εφημερίδας, κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο: δεν τίθεται καν θέμα ακρίβειας, αντικειμενικότητας, αμεροληψίας και εντιμότητας».
Αντίστοιχα, μέσα από τις εικόνες της τηλεόρασης δεν τίθεται καν θέμα ακρίβειας, αντικειμενικότητας, αμεροληψίας και εντιμότητας. Όταν βλέπεις μία ταινία ή μία σειρά ξέρεις (δεν ξέρεις;) ότι είναι ένα παραμύθι ή μία κατασκευασμένη πραγματικότητα. Το ίδιο και όταν βλέπεις μία διαφήμιση. Όταν όμως παρακολουθείς τις ειδήσεις ή τις ειδησεογραφικές εκπομπές με τις ατέλειωτες αναλύσεις, θεωρείς ότι μαθαίνεις την αλήθεια; Ίσως κάποτε συνέβαινε αυτό. Σήμερα δεν την μαθαίνεις. Φταίει το μέσο και όχι το μήνυμα. Φταίει ο τρόπος μετάδοσης του μηνύματος και όχι το περιεχόμενο. Κατ’ επέκταση, φταίει ο τρόπος διαχείρισης του μέσου που μεταδίδει το μήνυμα και όχι αυτοί που μεταδίδουν το μήνυμα. Για παράδειγμα, ένα μήνυμα ακόμα κι αν είναι κακό και δεν πρέπει να προβληθεί, φταίει αυτό (που προβάλλεται) ή αυτοί που επιτρέπουν την προβολή του; Ένα μήνυμα που η οποιαδήποτε αναφορά του (χωρίς τεκμηρίωση) μεταφέρει λάθος περιεχόμενο, το μεταφέρει μόνο του ή κάποιοι επωφελούνται από αυτή τη μεταφορά;
Αυτό το καλοκαίρι, δες την μπλε οθόνη του ταξιδιού σου και καθάρισε τη σκέψη σου. Ελπίζω να βρεις την αλήθεια…
Δημοσιεύθηκε στο independent.gr
Πηγές:
Eiseman, L. (2006). Color: messages and meanings, a Pantone color resource. USA: Hand Book Press.
- http://www.avgi.gr/article/473343/to-mauro-sumbolizei-tin-elpida (Δημοσίευση 17-06-2013)
- http://goo.gl/Lnhzy (Δημοσίευση 08-07-2013)
- http://www.enikos.gr/international/157447,Xatzhmarkakhs:_To_mayro_sthn_ERT_htan.html (Δημοσίευση 04-07-2013).
- Walker, M. (2006). Η δύναμη του χρώματος. Αθήνα: Διόπτρα.
- Παζ, Μ. (2004). Πώς έγινα βλάκας. Αθήνα: Αστάρτη, σελ. 75.